Παρασκευή, 29/03/2024 | 01:14

“Περί φαγητού και ευτυχίας” Εκλαϊκευμένο άρθρο του Δρ. Χαράλ. Γκούβα

585 Προβολές
Σπύρος Πλέουρας | 04/07/2021, 5:50 μμ | 0 σχόλια

Πώς ‘’δουλεύει’’ ο ανθρώπινος μεταβολισμός?
Ο άνθρωπος, όπως όλα τα ζώα χρειάζεται τροφή για να πάρει ενέργεια από δομικά υλικά για να ζήσει. Το βασικό “καύσιμο” του ανθρώπινου “κινητήρα” είναι η Γλυκόζη. Σε αυτή καταλήγουν όλα τα τρόφιμα. Τα δομικά υλικά που χρησιμοποιούνται από τον άνθρωπο για παραγωγή ενέργειας και ‘’χτίσιμο’’ ιστών λέγονται «τρόφιμα». Ότι δεν χρησιμοποιείται από το μεταβολισμό, δεν λέγεται φαγητό αλλά «αδρανής ουσία». Πχ Εάν φάμε άμμο ή κεραμιδόσκονη, θα την αποβάλλουμε όλη με την αφόδευση. Υπάρχουν και άλλες ουσίες πού έχουν θερμιδική αξία, αλλά δεν ανήκουν στα τρόφιμα. Τέτοια είναι η αιθυλική αλκοόλη. Όμως η αλκοόλη (αλκοολικά ποτά) δεν είναι ιατρικώς ‘’τρόφιμο’’. Είναι τοξική ουσία. Μόνο η Γαλλική κυβέρνηση ψήφισε το 2004 νόμο, με τον οποίο κατατάσσει το κρασί (προσοχή το κρασί όχι όλα τα αλκοολικά ποτά) στα τρόφιμα, και αυτό για λόγους εθνικής οικονομίας. Η Γαλλία είναι η πρώτη οινοπαραγωγός χώρα στον κόσμο, αλλά επειδή ‘’ξύπνησαν’’ και άλλες χώρες στην οινοποιία, έχει αδιάθετες τεράστιες ποσότητες οίνου.

Ποια είναι τα είδη ‘’τροφίμων’’ για τον άνθρωπο ?
Τα τρόφιμα για τον άνθρωπο, είναι τέσσερα είδη:
(1) Οι πρωτεΐνες (=λευκώματα),
(2) οι υδατάνθρακες,
(3) τα λίπη, και
(4) οι βοηθητικές ουσίες (νερό, βιταμίνες, άλατα, ιχνοστοιχεία, και φυτικές ίνες τύπου κυτταρίνης).
Οτιδήποτε από αυτά τα στοιχεία λείπει χρονίως από τη διατροφή, διαταράσσεται ο «μεταβολισμός» και ο άνθρωπος ασθενεί ή και πεθαίνει. Πχ η έλλειψη νερού είναι ανεκτή για 3-7 ημέρες. Μετά έχουμε αφυδάτωση, νεφρική ανεπάρκεια και τελικά επέρχεται ο θάνατος. Η έλλειψη βιταμίνης C για κάποιους μήνες προκαλεί σκορβούτο. Η έλλειψη σιδήρου για κάποιους μήνες προκαλεί σιδηροπενική αναιμία, η έλλειψη κυτταρίνης προκαλεί δυσκοιλιότητα και αποφρακτικό ειλεό, η έλλειψη πρωτεϊνών προκαλεί υπολευκωματιναιμία με σημαντικές επιπτώσεις στην υγεία, κλπ.

Ποιο είναι το “καύσιμο” του ανθρώπινου “κινητήρα”;
Οι επιστήμονες από παλιά βρήκαν στο εργαστήριο (in vitro) ότι με την καύση στο εργαστήριο (in vitro), οι πρωτεΐνες αποδίδουν ενέργεια θερμική 4,1 Κcal/gr, οι υδατάνθρακες αποδίδουν 4,2 Κcal/gr και τα λίπη 9,1 Κcal/gr/. Προσοχή όμως! Αυτό συμβαίνει στο εργαστήριο. Δεν σημαίνει οπωσδήποτε ότι αν πιούμε 100 γραμμάρια λάδι της ελιάς θα αποθηκεύσουμε 100 Χ 9,1 = 910 Kcal, διότι αν συνέβαινε κάτι τέτοιο θα είμαστε όλοι … σαν ελέφαντες. Υπεισέρχονται και άλλοι παράγοντες όπως απορρόφηση στο πεπτικό, κατανάλωση θερμίδων για να μεταβολισθεί ένα τρόφιμο, κλπ. Ο μεταβολισμός του κυττάρου είναι το σύνολο των χημικών αντιδράσεων για να ζεί το κύτταρο. Η διαδικασία αυτή αποκαλείται εκλαϊκευμένα «καύση». «Καύσεις» κάνουν όλα τα κύτταρα αλλά οι περισσότερες γίνονται στους μύες (καρδιακός μύς και μύες σκελετικού) και στον εγκέφαλο (σκέψη). Το καύσιμο είναι ΕΝΑ και μοναδικό. Λέγεται γλυκόζη και είναι μονοσακχαρίτης. Ο χημικός της τύπος είναι C6H12O6. ΟΛΑ τα τρόφιμα σε τελική ανάλυση μετατρέπονται στο θαυματουργό καύσιμο ΓΛΥΚΟΖΗ και ότι περισσεύει αποθηκεύεται, μέσω γλυκογόνου, είτε σε πρωτείνη στους μύες είτε στο λιπώδη ιστό ως λίπος. Στα βιβλία βιοχημείας περιγράφονται διάφορες σειρές χημικών αντιδράσεων μεταβολισμού των τροφίμων. Η σημαντικότερη από αυτές είναι ο ‘’Κύκλος του Krebs’’.

Τι είναι η καμπύλη γλυκόζης?
Ο ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΟΣ άνθρωπος εμφανίζει φυσιολογική ‘’καμπύλη γλυκόζης’’. Δηλαδή όταν είναι νηστικός έχει γλυκόζη αίματος 80-110mg/dL. Όταν φάει φαγητό και ιδίως υδατάνθρακες (μονομοριακοί = γλυκά γλυκόζης, φρουκτόζης, διμοριακοί = σακχαρόζη, πολυμοριακοί = άμυλο, μακαρόνια, ρύζι, πατάτες, κλπ) ανεβαίνει η γλυκόζη αίματος στα 150, 200, 300 mg/dL κλπ. Αμέσως δίνεται “σήμα” στα β κύτταρα του Παγκρέατος (κύτταρα του Langerhans) να εκκρίνουν Ινσουλίνη (Insulin), που είναι μιά ορμόνη η οποία ανοίγει ως “κλειδί” τις πόρτες των μεμβρανών των κυττάρων, να “μπεί μέσα” η γλυκόζη , να “καεί” στά μιτοχόνδρια. Έτσι σιγά σιγά “καίγεται” η γλυκόζη που πλεονάζει, και σύντομα επανέρχεται στα 80-110 mg/dL στο αίμα. Η διαδικασία αυτή διαρκεί 30 λεπτά με 1 ώρα περίπου.

Στα προδιατεθειμένα άτομα γιά παχυσαρκία που κατά κανόνα έχουν συνήθως και προδιάθεση γιά διαβήτη τύπου ΙΙ, και μάλιστα στο ΠΡΟΚΛΙΝΙΚΟ ΣΤΑΔΙΟ, η ινσουλίνη βγαίνει «άτακτα» και σωρηδόν από το Πάγκρεας, προκαλώντας όχι μόνο ομαλοποίηση της γλυκόζης (τη “χώνουν” γρήγορα στα κύτταρα) αλλά από τη “φόρα” πού πήρε η Ινσουλίνη κάνει και φαινόμενο Rebound (=αναπήδηση) με αποτέλεσμα αντιδραστική υπογλυκαιμία, διότι “καίει” και το φυσιολογικό σάκχαρο του αίματος. Έτσι οι έχοντες προδιάθεση γιά παχυσαρκία ή οι ήδη παχύσαρκοι ή πάσχοντες από λανθάνοντα διαβήτη (= υποκλινικός διαβήτης) πάσχουν συχνά στα αρχικά στάδια από αντιδραστική υπογλυκαιμία, και γρήγορα μετά από γλυκά γεύματα (πχ 2 μπακλαβάδες) νιώθουν ατονία και βουλιμία και θέλουν πάλι να φάνε «κάτι γλυκό». Έτσι εξηγείται γιατί οι παχύσαρκοι μετά από βραδινό γεύμα ξυπνάνε τη νύχτα να φάνε κάτι γλυκό!!!!!

Οι δίαιτες που βασίζονται στα λαχανικά και ορισμένα φρούτα με ‘’χαμηλό γλυκαιμικό δείκτη’’ και μάλιστα σε πολλά μικρά γεύματα, έχουν μεγάλη επιτυχία στις δίαιτες, γιατί ‘’εκπαιδεύουν’’ το πάγκρεας (=”γλυκάδι” εις την δημοτικήν) να εκκρίνει ‘’με τάξη’’ τις αναγκαίες ποσότητες Ινσουλίνης, και έτσι να ομαλοποιείται η διαταραγμένη καμπύλη γλυκόζης, και να παύουν οι υπογλυκαιμίες και η βουλιμία. Πέραν αυτού, λόγω του όγκου τους τα φρούτα και τα λαχανικά δίνουν γρήγορα το αίσθημα κορεσμού στον εγκέφαλο (σε 10 λεπτά περίπου) ενώ τα λιπαρά φαγητά (παϊδάκια, παστίτσιο, πίτσες) αργούν πολύ (40 λεπτά). Για να αποφευχθεί η νυχτερινή βουλιμία των παχύσαρκων ιδεώδες είναι να φάνε το βράδυ πχ μία ντομάτα και μισό πράσινο μήλο. Θα είναι πολύ καλύτερα. Στο σωστό διαιτολόγιο υπεισέρχονται τρείς παράγοντες (α) Τα είδη τροφίμων (β) Τα μικρά ή μεγάλα γεύματα (γ) Οι ώρες γευμάτων.

Τα μικροβιολογικά εργαστήρια κάνουν την εξέταση ‘’καμπύλη Γλυκόζης’’ το πρωί σε νηστικό άτομο ως εξής: Σού παίρνουν αίμα, νηστικό, και μετά σού δίνουν να πιείς 50γρ Γλυκόζης, και μετά σού παίρνουν αίμα κάθε μισή ώρα, μετά μία ώρα, περίπου 3-4 φορές. Από εκεί φαίνεται πότε επανέρχεται το σάκχαρο στα φυσιολογικά επίπεδα ή άν παραμένει ψηλά ή άν πέφτει κάτω από το κανονικό. Αυτή η εξέταση είναι πιά μάλλον ξεπερασμένη γιατί από ετών έχουμε την εξέταση “Γλυκοζυλιωμένη αιμοσφαιρίνη” (HbA1c). Αν υπερβαίνει το 6 σημαίνει υποκλινικός ή κλινικός διαβήτης, που απαιτεί παρέμβαση!!!

Τι είδη τροφίμων πρέπει να τρώμε?
Η ιδεώδης τροφή σήμερα είναι η λεγόμενη ‘’ισορροπημένη μεσογειακή διατροφή’’, δηλαδή φρούτα, λαχανικά, όσπρια, ψάρια, αποβουτυρωμένα γαλακτοκομικά, και σπανίως τα υπόλοιπα τρόφιμα. Σαφώς τα σάκχαρα και τα λίπη δεν είναι καλά για τη διατροφή μας. Καλά είναι οι πρωτείνες με μέτρο, η Κυτταρίνη (λαχανοειδή και φρούτα), οι μακρομοριακοί υδατάνθρακες με μέτρο (μακαρόνια, πατάτες βραστές ή ψητές). ΟΧΙ πολλά λίπη, όχι μονομοριακούς ή διμοριακούς υδατάνθρακες. Το Αλκοόλ δίνει 7 θερμίδες ενέργεια ανά γραμμάριο και κάνει κακό. Πολλοί λένε: «γιατί μετά από ένα τζιν τόνικ λυσσάω της πείνας;». Πολύ απλό. Το αλκοόλ μπαίνει στά κύτταρα, προσφέρει θερμίδες ενέργειας και ΠΑΡΑΣΥΡΕΙ και Γλυκόζη με αποτέλεσμα υπογλυκαιμία. Διπλό κακό, συμπεριλαμβανομένης και της βλάβης στο ήπαρ, στον εγκέφαλο και στα νεύρα.

Μικρό ή μεγάλο γεύμα να προτιμάμε?
Το μικρό γεύμα προκαλεί μικρή έκκριση Ινσουλίνης άρα μικρό ή ασήμαντο Rebound προς υπογλυκαιμία. Το μεγάλο γεύμα ανάλογα με το τί περιέχει, ιδίως λίπη πού θέλουν 8-9 ώρες να υποστούν πέψη, προκαλεί ανελέητα και συνεχή Rebound!!!! Αρα χρειαζόμαστε πολλά μικρά γεύματα στη διατροφή μας.

Ποιες είναι οι καλύτερες ώρες φαγητού?
Ένα “καλό” πρωινό (όχι βέβαια οι υπερβολές του Αμερικανικού πρωϊνού με τα αυγά, τα μπέϊκον, τα 200 κρουασάν, τα βούτυρα και τις μαρμελάδες) είναι σίγουρο ότι θα καεί γρήγορα με την ημερήσια κίνηση, παρά ένα πλούσιο μεσημβρινό γεύμα πού το ακολουθεί ύπνος μεσημεριανός, όπως και το χειρότερο ένα πλούσιο “βαρύ” βραδινό δείπνο πού ακολουθείται από 8 ώρες ύπνο. Όλοι έχουμε παρατηρήσει ότι άν φάμε λογικά το βράδυ, το πρωί ξυπνάμε ευδιάθετοι και δεν έχουμε όρεξη ούτε γιά ένα γάλα (δεν πεινάμε) διότι ομαλοποιήθηκε η καμπύλη γλυκόζης.

Τι σχέση έχει το φαγητό με την ευτυχία;
Φαίνεται παράξενο, αλλά έχει τεράστια σχέση. Η γλυκόζη δρα στον Υποθάλαμο του εγκεφάλου όπου βρίσκεται το κέντρο ορέξεως-ανορεξίας και το “συνηθίζει” σε βουλιμία ή ανορεξία προκαλώντας την παραγωγή ενδορφινών πού δημιουργούν αίσθημα ευδαιμονίας. Να γιατί ορισμένα μοντέλα τύπου Eva Herzikova μετά από εξαντλητικές δίαιτες μεταπίπτουν σε νευρογενή ανορεξία και κατάθλιψη, διότι ο Υποθάλαμος «παρασυνήθισε» στην ομαλοποιημένη καμπύλη Γλυκόζης και ΔΕΝ ΠΕΙΝΑΝΕ ΚΑΘΟΛΟΥ. Εκεί πιά χρειάζεται σταδιακή ‘’Φαγητο-Θεραπεία’’ ή θεραπεία με ειδικά αντικαταθλιπτικά φάρμακα γιά να επανέλθει ο υποθάλαμος και το Σύστημα Σεροτονίνης να να μπορέσουν να επαναφέρουν την όρεξη του ασθενούς. Ισχύει όμως και το αντίθετο. Ατομα με εμφανή ή συγκεκαλυμένη κατάθλιψη, παρουσιάζουν νευρογενή βουλιμία (“τρώνε σαν ζώα”), η οποία θεραπεύεται με αντικαταθλιπτικά φάρμακα της ομάδας ‘’αναστολείς υποδοχέων επαναπροσλήψεως Σεροτονίνης’’ (SRRI). Τέτοια φάρμακα είναι το Ladose, Seroxat, Cipralex, κλπ.

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ: Στό φαγητό, χρειαζόμαστε σωστή αναλογία τροφίμων, με κυρίαρχες τίς πρωτεΐνες, τους μακρομοριακούς υδατάνθρακες (δημητριακά= βρόμη, μαύρο ψωμί) και τις φυτικές ίνες (φρούτα και λαχανικά), σε σωστή ποσότητα, και σωστές ώρες. Και επειδή το φαγητό θεωρείται μιά από τις βασικές πηγές «ευτυχίας» για τον άνθρωπο, οι έρευνες συγκλίνουν στο ότι το 98% όλης της παγκόσμιας οικονομίας και κατ επέκταση των δράσεων του ανθρώπου στοχεύει ΜΑΤΑΙΩΣ στην εξωγενή αύξηση της ευτυχίας του ατόμου και του κοινωνικού συνόλου (μέσω εξωγενών παρεμβάσεων δηλαδή φαγητό, τζόγος, ταξίδια, διασκέδαση, σέξ, extreme sports, κλπ) ενώ αποδείχθηκε ότι οι προσπάθειες αυτές είναι ανεπιτυχείς διότι ο “αμυγδαλοειδής” πυρήνας του εγκεφάλου όπου είναι το “Τελωνείο” των οδών συνάντησης νευροδιαβιβαστών της ευτυχίας (ντοπαμίνη, σεροτονίνη, κλπ), επαναπροσαρμόζεται σε συνεχώς υψηλότερα επίπεδα, με αποτέλεσμα να μήν μπορείς ποτέ να «πιάσεις» την απόλυτη ευτυχία. Είναι σαν τον άλτη επί κοντώ που κάθε μέρα του ανεβάζουν τον πήχη).

Αντίθετα, με την μεθοδολογία εξωγενούς προσέλκυσης ευτυχίας, παθαίνεις και ζημιά διότι με συνεχή εξωγενή χορήγηση αγαθών και υπηρεσιών (φαΐ, αλκοόλ, ναρκωτικά, τζόγος, αυτοκίνητα, ρούχα, σεξ, σπίτια, ταξίδια, διασκέδαση, καταναλωτισμός, κλπ) το «κοντέρ» είναι ψηλά ρυθμισμένο και μόλις μειωθούν οι παροχές, πέφτεις αμέσως σε δυσθυμία και κατάθλιψη. Κάτι ανάλογο με αυτό πού παθαίνουν οι άνθρωποι τη Δευτέρα πρωί πού πάνε για εργασία μετά από διακοπές το Σαββατοκύριακο. Άρα οι άνθρωποι χρειάζονται ενδογενή ρύθμιση του κοντέρ ευτυχίας με ενδοσκόπηση και ειδικές τεχνικές άσκησης θυμικού και όχι ανελέητη χορήγηση φαγητού, εξωγενών αγαθών και υπηρεσιών, που είναι ένας ατέλειωτος φαύλος κύκλος. Αυτό δεν είναι κάτι καινούργιο. Το έχουν πει Αρχαίοι Έλληνες φιλόσοφοι όπως ο Σωκράτης, ο Διογένης ο Κυνικός, ο Επίκτητος, αργότερα ο Χριστός, αργότερα ο Βούδας, τελευταία ο Δαλάϊ Λάμα, και ο Πάπας Φραγκίσκος (Είπε: “Είτε έχεις ρολόι ROLEX, είτε κινέζικο με 10 EURO, την ίδια ώρα βλέπεις”)

Βιβλιογραφία:
(1) Current Medical Diagnosis and Treatment, εκδόσεις Appleton και Lange, USA, έκδοση 2020
(2) «ΕΥΤΥΧΙΑ: Η επιστήμη στα χέρια σας», Έκδοση Science Illustrated, 2006

Σχολιάστε εδώ

Η διεύθυνση του email σας δεν θα δημοσιευθεί.

Παρόμοια άρθρα