Τα ΓΑΚ (Γενικά Αρχεία του Κράτους) Πρέβεζας εκφράζουν τις θερμές τους ευχαριστίες στην κα Καίτη Τσάντη και στον κ. Σπύρο Σουμαλεύρη για το γεγονός ότι έδωσαν τη δυνατότητα στην υπηρεσία μας να ψηφιοποιήσει μια εξαιρετικά ενδιαφέρουσα φωτογραφική συλλογή που σχετίζεται με τα αποκαλυπτήρια του μνημείου του Ζαλόγγου το 1961. Η συλλογή προέρχεται από το αρχείο της κας Τσάντη και η ψηφιοποίησή της κατέστη δυνατή κατόπιν της μεσολάβησης του κ. Σουμαλεύρη.
Η γόνιμη αυτή συνεργασία ήρθε συμπτωματικά σε μια στιγμή κατά την οποία η υπηρεσία μας ανέπτυσσε τον προγραμματισμό και σχεδιασμό της για τους εορτασμούς της διακοσιοστής επετείου από την έναρξη της Ελληνικής Επανάστασης που θα λάβουν χώρα το 2021. Έτσι, η συλλογή αυτή μας δίνει την ευκαιρία να εμπλουτίσουμε το υλικό που διαθέτουμε για το μνημείο και να οραματιστούμε τη διοργάνωση μιας έκθεσης αρχειακού και φωτογραφικού υλικού αναφορικά με αυτό.
Παρουσιάζοντας τη συλλογή φωτογραφιών, πρέπει να προβούμε στις ακόλουθες διευκρινίσεις. Η κα Τσάντη συμμετείχε στην τελετή των εγκαινίων μαζί με άλλες Πρεβεζάνες μαθήτριες του Γυμνασίου Πρέβεζας οι οποίες αναπαράστησαν τον χορό των Σουλιωτισσών. Μάλιστα η κα Τσάντη είχε πρωταγωνιστικό ρόλο στο χορό, όπως φαίνεται στις φωτογραφίες αλλά και σε σύντομο κινηματογραφικό ντοκουμέντο των «Ελληνικών Επίκαιρων» που σώζεται στο αρχείο της ΕΡΤ. Πιο συγκεκριμένα, χόρευε στη μέση του ημικυκλίου που σχημάτιζαν οι υπόλοιπες χορεύτριες, εκτελώντας μάλιστα και διάφορες χορευτικές φιγούρες. Όλες οι μαθήτριες φορούσαν παραδοσιακές ενδυμασίες. Ο χορός περιγράφεται ως ακολούθως σε ρεπορτάζ της πρεβεζάνικης εφημερίδας «Ελευθερία»: «Αι μαθήτριαι του Γυμνασίου Πρέβεζας εχόρεψαν τον χορόν του Ζαλόγγου ενώ από μακριά ηκούγοντο πυροβολισμοί. Ο χορός και οι πυροβολισμοί ήσαν συμβολικοί, αναπαριστώντες τας τελευταίας στιγμάς πού έζησαν αι γενναίοι εκείναι γυναίκες. Εις κάθε στροφήν του χορού μία – μία αι μαθήτριαι εγκατέλειπον τον χορόν και εχάνοντο όπισθεν του μνημείου, ενώ από του χείλους του βράχου ερρίπτοντο στέφανοι εκ δάφνης».
Η συλλογή των φωτογραφιών συνιστά ένα άτυπο φωτορεπορτάζ της τελετής καθώς αποτυπώνεται ή άνοδος και κάθοδος των επισήμων στο βράχο του Ζαλόγγου (διακρίνονται οι τότε βασιλείς), ο κλήρος και οι ομιλητές (πχ ο τότε Νομάρχης Πρέβεζας Γεώργιος Μαρκόπουλος, πατέρας του γνωστού συνθέτη) και τέλος το πλήθος του κόσμου που είχε ανέβει στο Ζάλογγο. Χαρακτηριστική είναι μια φωτογραφία στην οποία διακρίνεται πανό με την επιγραφή «Αγροτική Μεταβατική Οικοκυρική Σχολή Φιλιππιάδος», φανερώνοντας την γενική κινητοποίηση που πραγματοποιήθηκε σε επίπεδο νομού για τα εγκαίνια. Στο σημείο αυτό σημειώνουμε ότι τα δημοσιεύματα του τύπου της εποχής υπολόγισαν τον κόσμο που παρίστατο σε 5000 άτομα. Για μια αναλυτικότερη περιγραφή του ιστορικού της ανέγερσης του μνημείου αλλά και των αποκαλυπτηρίων, παραπέμπουμε σε παλαιότερο σχετικό ιστορικό σημείωμα που έχουμε δημοσιεύσει και είναι αναρτημένο στην ιστοσελίδα της υπηρεσίας μας.
Σε εκείνο το άρθρο αναφερόμασταν στη συνεργασία που είχαμε με το Ίδρυμα Ζογγολόπουλου για την ανάδειξη του ιστορικού της ανέγερσης του μνημείου ενώ, με αφορμή την τότε συνεργασία του Ιδρύματος και του Δήμου Πρέβεζας για τη δημιουργία Μουσείου στην Καμαρίνα, δηλώναμε την πρόθεσή μας να συμβάλουμε και εμείς από τη θέση μας, διαθέτοντας αρχειακό υλικό. Τέλος, καλούσαμε τους συμπολίτες μας να επικοινωνήσουν μαζί μας, σε περίπτωση που είχαν σχετικό φωτογραφικό υλικό.
Ενόψει των εορτασμών του 2021 για την Ελληνική Επανάσταση, επανερχόμαστε στην έκκληση-πρόσκληση προς τους κατοίκους της Πρέβεζας να συνεργαστούν μαζί μας για την ψηφιοποίηση υλικού σχετικού με το μνημείο του Ζαλόγγου. Ήδη η υπηρεσία μας διαθέτει αρχειακά και φωτογραφικά τεκμήρια για το μνημείο τόσο από τα δικά της αρχεία όσο και από αρχεία ιδιωτών που ευγενικά μας τα παραχώρησαν προς ψηφιοποίηση, όπως ο κ. Νίκος Δ. Καράμπελας, κ. Θεόδωρος Κλοντζάρης και κα Βικτωρία Παπαγεωργίου Τζούρου, ενώ σε αυτά προστίθεται πλέον και η συλλογή της κας Καίτης Τσάντη.
Το υλικό αυτό θα μπορούσε να αξιοποιηθεί στη διοργάνωση κάποιας έκθεσης αρχειακού και φωτογραφικού υλικού, είτε εντός είτε και εκτός Πρέβεζας, σε περίπτωση που εξασφαλιζόταν η συνεργασία του Ιδρύματος Ζογγολόπουλου. Η πρωτοβουλία αυτή θα μπορούσε να ενταχθεί στο πλαίσιο μιας ευρύτερης ανάδειξης και προβολής του μνημείου, του συμβολισμού του και της θυσίας των Σουλιωτισσών.
Τα γεγονότα στο Ζάλογγο συνδέονται άμεσα με τον εορτασμό της Ελληνικής Επανάστασης καθώς, παρόλο που απέχουν χρονικά, αποτελούν μιαν υπόμνηση του κεντρικού διλήμματος που υπήρξε το κυρίαρχο σύνθημα των επαναστατημένων Ελλήνων: Ελευθερία ή Θάνατος. Οι Σουλιώτισσες μπροστά στον κίνδυνο να απολέσουν την Ελευθερία τους, προτίμησαν τον θάνατο. Λίγα χρόνια αργότερα, οι Αγωνιστές του 21, όπως διαχρονικά και οι επόμενες γενιές, εξασφάλισαν την Ελευθερία για τους ίδιους και για εμάς. Η ιστορία της θυσίας εκείνων των γυναικών, όπως και του μνημείου που ανεγέρθηκε για να τις τιμήσει, συνδέεται άμεσα με την ιστορία της περιοχής μας και έχουμε χρέος να την προβάλουμε.
Κλείνοντας, ευελπιστούμε ότι η πρόταση-πρόσκλησή μας θα τύχει θετικής ανταπόκρισης από την πρεβεζάνικη κοινωνία η οποία πρέπει να αναλάβει ενεργό ρόλο στον ουσιαστικό εορτασμό της επετείου της Ελληνικής Επανάστασης αλλά και ευρύτερα στην ανάδειξη της ιστορίας του τόπου μας. Η ευγενική προσφορά της κας Τσάντη και η ανιδιοτελής μεσολάβηση του κ. Σπύρου Σουμαλεύρη ας γίνουν θετικά παραδείγματα και για άλλους συμπολίτες και συμπολίτισσές μας.
