Πέμπτη, 28/03/2024 | 15:25

«Από την προκυμαία της Πρέβεζας ως την άνοιξη της Πάργας. Όταν ο Άλκης Αλκαίος συνάντησε τον Κώστα Καρυωτάκη».

1343 Προβολές
Σπύρος Πλέουρας | 11/07/2019, 12:37 μμ | 0 σχόλια

 

 

Του Σπύρου Αραβανή, φιλολόγου-ποιητή

 

Στις 22 Ιανουαρίου του 1967, ο δεκαοχτάχρονος τότε Ευάγγελος Λιάρος ή αλλιώς Άλκης Αλκαίος, πραγματοποίησε μια διάλεξη στην Πάργα με τίτλο: «Κώστας Καρυωτάκης: Ο Ποιητής που αγαπήθηκε και μισήθηκε». Σημειώνει ο ίδιος: 

«Ήταν αρχές του 1967, όταν ο αείμνηστος Αλέξανδρος Μπάγκας, Δήμαρχος Πάργας, με παρουσίασε, μαθητή ακόμα στο γυμνάσιο Πάργας, ως δημιουργό με τα πιο ενθουσιώδη λόγια, στο κατάμεστο χειμωνιάτικο σινεμά, στου “Καρύδη”. Θερμοί συμπαραστάτες ήταν οι αείμνηστοι Νίκος Τσάκας, Πέτρος Γιούργας και ο τότε Νομάρχης Πρεβέζης Θεόδωρος Βγενόπουλος. Θέμα της διάλεξης ήταν ο ποιητής Κώστας Καρυωτάκης και αφορμή η άρνηση των θρησκευτικών αρχών στην Πρέβεζα να τελέσουν μνημόσυνο για έναν αυτόχειρα. Η διάλεξη αυτή έγινε βιβλίο. Και θυμάμαι πόση συγκίνηση ένοιωσα όταν έλαβα ένα γράμμα από το Θάνο Καρυωτάκη, αδελφό του ποιητή, με ύμνους για το βιβλίο. Έτσι ξεκίνησα. Με ένα πεζό για έναν ποιητή. Υπό την αιγίδα του Δήμου Πάργας».

Από την Εισαγωγή της διάλεξής του ο Αλκαίος αναγνωρίζει τους ποιητικούς δεσμούς αίματος  με τον πατέρα της σύγχρονης ποίησης: «Ο Κώστας Καρυωτάκης — τι κι αν καταφρονήθηκε — έγινε η πραγματική βάση, πάνω στην οποία ερείδεται, απ’ άκρη σχεδόν σ’ άκρη, η σύγχρονη ποίηση και η σύγχρονη ιδέα. Όχι γιατί το λέμε εμείς. Όχι γιατί το λέει ο κριτικός ή μια μερίδα απ’ τους ειδήμονες. Αλλά για τον απλούστατο λόγο, ότι μονάχο το έργο του μιλάει». Η δοκιμιακή γραφή του Αλκαίου εμφανίζει μιαν αξιοθαύμαστη, λόγω της νεαρής του ηλικίας, πύκνωση, γλωσσική επάρκεια και στοχαστικότητα επάνω στο έργο του αυτόχειρα ποιητή. Έχει μελετήσει σε βάθος τις υπάρχουσες μέχρι τότε μελέτες και βιογραφίες για τον Καρυωτάκη τις οποίες παραθέτει διακειμενικά εμπλουτίζοντάς τες με τις δικές του κρίσεις και συγκρίσεις του έργου με άλλους ποιητές προεκτείνοντας τις σκέψεις του πέραν του καρυωτακικού corpus, σε θέματα ποιητικής, γλώσσας και εθνικής λογοτεχνίας.

Ως δημιουργός ο Αλκαίος επηρεάστηκε διττά από τον Καρυωτάκη: Από τη μία πλευρά, στη μία και μοναδική ποιητική του συλλογή «Εμπάργκο», η οποία κυκλοφόρησε το 1983 από τις εκδόσεις της «Εταιρείας Νέας Μουσικής», διαφαίνεται η επιρροή κυρίως στις δυο πρώτες ενότητές της από τις μεταφράσεις του Καρυωτάκη σε έργα γάλλων καταραμένων, ρομαντικών, συμβολιστών, σατιρικών ποιητών. Από την άλλη πλευρά, στο σύνολο των 187 δισκογραφημένων μελοποιημένων στίχων του συναντά κανείς το καρυωτακικό πνεύμα άλλοτε πιο άμεσα και άλλοτε έμμεσα. Είναι και οι δυο πολιτικοί ποιητές με βαθιά αγωνία για τον άνθρωπο και ταυτόχρονα ερωτικοί, νοσταλγικοί, αποφθεγματικοί, υπαρξιακοί και φιλοσοφούντες χρησιμοποιώντας κοινά υλικά στιχουργικής, τεχνοτροπικά και θεματικά, όπως η ειρωνεία, η δημιουργική σύνθεση των αντιθέτων, η σύζευξη του ρεαλισμού με τον ρομαντισμό, η διακειμενικότητα, η διάθεση της φυγής, η έκφραση της εσωτερικής περιπέτειας κ.ά. 

Ως προς την κοσμοθεωρία τους, και οι δυο δημιουργοί υπήρξαν ενεργητικοί πολίτες, με έντονη συνδικαλιστική δραστηριότητα με καταγγελτικό και κοινωνικά ανατρεπτικό λόγο με αρθογραφία και πεζά πολιτικά κείμενα. Ο μεν Καρυωτάκης, με πτυχίο Νομικής, ασκώντας για μικρό χρονικό διάστημα το επάγγελμα του δικηγόρου, χωρίς ποτέ να προσχωρήσει στην κομμουνιστική παράταξη έχοντας όμως γνωρίσει σε βάθος τις μαρξιστικές ιδέες, υπηρετεί μαχόμενος ως γενικός γραμματέας του Δ.Σ. της Ενώσεως Δημοσίων Υπαλλήλων Αθηνών. Ο δε Αλκαίος, ενεργός δικηγόρος, «βαθύτατα κουμουνιστής, επιθυμώντας βαθιά μια δίκαιη κοινωνία, όντας υπέρ της σοβιετικής επανάστασης και της πρώτης δεκαετίας του σοβιετικού κράτους» κατά δήλωση του επιστήθιου φίλου και συνεργάτη του, Θάνου Μικρούτσικου, αγωνίζεται ενταγμένος στην Οργάνωση των δικηγόρων για πολλά χρόνια. 

Το δοκίμιο του νεαρού Ευάγγελου Λιάρου ολοκληρώνεται με μια προφητική ή ενστικτώδης αντίληψη τού μετέπειτα  επιφανούς δημιουργού Αλκαίου όσον αφορά τη σχέση ανθρώπου-έργου και την αυτονόμηση του δευτέρου, αντίληψη που υπηρέτησε ως το τέλος της ζωής του ζώντας μακριά από τηλεοπτικές κάμερες και συνεντεύξεις.  Γράφει, λοιπόν, ο Αλκαίος στις τελευταίες γραμμές του κειμένου του:

«Βέβαια, ο άνθρωπος Καρυωτάκης μπορεί να μας είναι άχρηστος. Δε συμβαίνει όμως το ίδιο και για τον ποιητή. Ο δεύτερος μας χρειάζεται, το έργο του μας χρειάζεται. Γιατί είναι έργο αληθινό, και τα έργα τα αληθινά, η γνήσια ποίηση, εκφράζουν τον άνθρωπο τον αληθινό. Το άτομο και η περίσταση χάνονται. Τα διανοητικά αποβλαστήματα όμως μένουν και με το χρόνο μεγαλώνουν και αποκτούν κύρος αδιάβλητο».

Κλείνοντας, σύμφωνα με τους βιογράφους του, ο Καρυωτάκης μετά το τέλος της δουλειάς του έκανε περιπάτους στην παραλία της Πρέβεζας, παρατηρούσε τα πλοία που κατέφθαναν στο λιμάνι και με περιέργεια κοίταζε τι σημαία κρεμόταν στο κατάρτι τους. Λίγο πιο βορειότερα και χρόνια μετά, ο Αλκαίος περνούσε τα καλοκαίρια του κουβεντιάζοντας κάθε βράδυ με τους φίλους του (περισσότερο άκουγε παρά μιλούσε, σύμφωνα με μαρτυρία στενής του φίλης) καθισμένοι στο ίδιο μαγαζί και ατενίζοντας τη θάλασσα. Για αυτό και έλεγε ο ίδιος: «Στους φίλους μου καλλιτέχνες όταν με ρωτούν για την καταγωγή μου, απαντώ ότι ο μεν Βαγγέλης [Λιάρος] είναι γέννημα Κοκκινιώτης και θρέμμα Παργινός, ο δε Άλκης [Αλκαίος] είναι γέννημα και θρέμμα Παργινός. Την Πάργα άλλωστε «περιέχουν» όλα μου τα τραγούδια κι ας είναι μόνο ένα απ’ αυτά που την αναφέρει ρητά: η “Άνοιξη της Πάργας”». Αυτή, λοιπόν, η θάλασσα, μαζί με την ποίηση, ενώνει όσα ο διαφορετικός χρόνος τούς στέρησε. 

 

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ

 

Ο  Σπύρος Αραβανής γεννήθηκε το 1979 στον Πειραιά. Σπούδασε ελληνική φιλολογία στη Φιλοσοφική Σχολή Αθηνών και είναι διδάκτορας Διαπολιτισμικής Εκπαίδευσης (Πανεπιστήμιο Αθηνών).  Είναι Σύμβουλος-Καθηγητής στο Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο (ΕΑΠ) και Ακαδημαϊκός Υπότροφος-Καθηγητής στο Τμήμα Κοινωνικής και Εκπαιδευτικής Πολιτικής, Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου. (Συν)εργάζεται ως δημοσιογράφος, μουσικός ερευνητής και αρθογράφος. Εκδίδει και διευθύνει την Επιθεώρηση Ποιητικής Τέχνης, «Ποιείν» (www.poiein.gr) και επιμελείται την ομώνυμη ποιητική σειρά των εκδόσεων Μετρονόμος. Έχει εκδώσει τέσσερα βιβλία ποίησης (Η Ανοσία της Άγνοιας, Οδός Πανός 2008, Η Ιστορία ενός Ανθρώπου, Μετρονόμος 2011, Πέντε Αστικές Ωδές, Ενδυμίων 2013 (e-book), Θραύσματα , Σειρά Ποιείν, Μετρονόμος 2015 καθώς και τις μελέτες, Πολυπολιτισμική Ταυτότητα και Λογοτεχνία/ Μια συγκριτική θεώρηση των Αναλυτικών Προγραμμάτων Σπουδών Α’ βαθμιας Εκπαίδευσης, 2003 & 2011, Διάδραση 2015 και Μελοποιημένος λόγος- Είκοσι μελετήματα, Μετρονόμος 2017. 

 

 

Σχολιάστε εδώ

Η διεύθυνση του email σας δεν θα δημοσιευθεί.

Παρόμοια άρθρα