Παρασκευή, 29/03/2024 | 00:50

ΓΕΝΙΚΑ ΑΡΧΕΙΑ ΤΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ-ΑΡΧΕΙΑ Ν. ΠΡΕΒΕΖΑΣ : Πρεβεζάνοι αξιωματικοί αιχμάλωτοι στα ιταλικά στρατόπεδα συγκέντρωσης, 1942-1943.

771 Προβολές
Σπύρος Πλέουρας | 09/10/2017, 1:48 μμ | 0 σχόλια

 

 

Συνεχίζουμε την προδημοσίευση αποσπασμάτων από το βιβλίο «Αλέξανδρος Παπαγεωργίου, Απομνημονεύματα» που θα παρουσιαστεί στις 18 Οκτωβρίου 2017 στο Πολιτιστικό Κέντρο του Δήμου (πρώην Όαση). Την εκδήλωση διοργανώνουν τα ΓΑΚ-Αρχεία Ν. Πρέβεζας και η Δημοτική Βιβλιοθήκη Πρέβεζας. Σήμερα επιλέξαμε αποσπάσματα από δύο διαφορετικές αναφορές του Αλέξανδρου Παπαγεωργίου στις οποίες περιγράφονται οι περιπέτειες των συλληφθέντων Ελλήνων αξιωματικών που μεταφέρθηκαν στα ιταλικά στρατόπεδα συγκέντρωσης. Ανάμεσά τους, και έξι Πρεβεζάνοι.

 

«Την 4:20 πρωινήν της 10ης Ιουνίου 1942 συνελήφθην υπό των Ιταλών Καραμπινιέρων εν τη οικία μου, ήτις πρότερον είχεν περικυκλωθεί και απεκλείσθη η διαφυγή μου. Οδηγήθην εις την Καραμπιναρίαν και ενεκλείσθην εις υπόγειον, υγρόν και πλήρες ούρων και ακαθαρσιών κρατητήριον, όπου μετεφέρθησαν και κατά την αυτήν πρωίαν συλληφθέντες κάτωθι Μόνιμοι και έφεδροι Αξιωματικοί συγχώριοί μου: 1) Μόνιμος Υπολοχαγός Πεζικού Θεοχάρης Κωνσταντίνος, τάξεως Σχολής Ευελίδων 1936, 2) Έφεδρος Λοχαγός Πεζικού Τόλιας Πε­ρικλής, 3) Έφεδρος Ανθυπολοχαγός Πεζικού, τραπεζιτικός Μουστάκης Ιωάννης, 4) Έφεδρος Ανθυπολοχαγός Πυροβολικού Λιόντος Γαβριήλ, Δικαστικός υπάλληλος 5) Έφεδρος Ανθυπολοχαγός Πεζικού, υπάλληλος Λιμεναρχείου, Αθανασόπουλος Κωνσταντίνος.

Εις το κρατητήριον απεμονώθημεν υπό του υπομοιράρχου Ιταλού Allesandro Moschato και επετράπη η επίσκεψις των συγγενών μας την 17:30 μ.μ. ώραν, καθ’ ήν και μας εκόμισαν βαλίτζας, είδη κλινοστρωμνής και φαγητόν. Η συμπεριφορά του ανωτέρω Ιταλού υπομοιράρχου άπαξ μόνον επισκεφθέντος ημάς εις το κρατητήριον, υπήρξεν ειρωνική άμα και περιφρονητική. Αλλά και η υποδοχή εκ μέρους ημών υπήρξεν επίσης περιφρονητική.

Την 6ην πρωινήν της 11 Ιουνίου μετεφέρθημεν δι’ αυτοκινήτων και υπό ισχυράν συνοδείαν μέσω Άρτης και Αγρινίου, εις φυλακάς Μεσολογγίου, όπου ενεκλείσθημεν.

Εις Άρταν συνηντήθημεν με συνοδείαν συλληφθέντων συναδέλφων εις Ιωάννινα και Άρταν και μεθ’ ών μετεφέρθημεν εις Μεσολόγγιον. Η διαγωγή του Διοικητού φυλακών Μεσολογγίου (Ιταλού) υπήρξε καλλητέρα, διότι μας παρεχώρησε το γραφείον του διερμηνέως του προς διανυκτέρευσιν και δεν μας ενέκλεισε μετά των καταδίκων και υποδίκων, μας επέτρεψε δε να επικοινωνήσωμεν με τους καταδίκους, υποδίκους και με Μεσολογγίτας.

Την μεσημβρίαν της 12-6-42 μετεφέρθημεν δια βενζινοπλοίου εις Πάτρας και εν συνεχεία δι’ αυτοκινήτων εις Λουτράκιον με τινας Άγγλους υπηκόους, ιδιώτας. Εις Λουτράκιον ενεκλείσθημεν εις το ξενοδοχείον «Γκραντ Οτέλ». Την πρωίαν της 13-6-42 εύρομεν εις το ως άνω ξενοδοχείον (φυλακάς) πολ­λούς συναδέλφους και ιδιώτας Άγγλους υπηκόους. […]. Εσχηματίσθη ούτω μία αποστολή εκ 65 ατόμων εξ ών 44 Αξιωματικοί και την νύκτα της 14-6-42 μετεφέρθημεν δι’ αυτοκινήτων και υπό ισχυροτάτην συνοδείαν Στρατού, Καραμπινιέρων και πυροβόλων εις Ίσθμια, οπόθεν δια βενζινοπλοίου διεπεραιώθημεν εις ατμόπλοιον πλήρες αδειούχων Ιταλών ναυτών και στρατιωτών. Την πρωίαν επλεύσαμεν εις Πάτρας και την 4ην πρωινήν της 16-6-42 σχηματισθείσης νηοπομπής εκινήθημεν δι’ Ιταλίαν. Την 15:35 ώραν της 17-6-42 ηγκυροβολήσαμεν εις Μπάρι, αποβιβασθέντες την 20:50 ώραν και οδηγηθέντες υπό συνοδείαν ισχυράν αστυνομικήν εις απολυμαντήριον προς κλιβανισμόν και λουτρόν.

Εις το απολυμαντήριον έκαρον την κόμην εν χρω πλείστων Αξιωματικών […]. Εις το πλοίον δι’ ού μετεφέρθημεν εκ Λουτρακίου, ετοποθετήθημεν εντός του κύτους 65 άτομα, η ζέστη δε ήτο τόσον αφόρητος ώστε ηναγκάσθημεν να γυμνωθώμεν. Ο Συνταγματάρχης κ. Κετσέας Β. είχε πυρετόν και παρά τούτο δεν του επετράπη να ανέλθη εις το κατά­στρωμα και εις αέρα καθαρόν.

Μετά τον κλιβανισμόν και λουτρόν, ωδηγήθημεν εις Σιδηροδρομικόν Σταθμόν Τορτορέτο και εκείθεν εις Στρατόπεδον Κορόπολι της επαρχίας Τέραμο. Εις το Στρατόπεδον τούτο παρεμείναμε μέχρι της 4-7-42 οπότε μόνον οι στρατιωτικοί μετεφέρθημεν εις το πειθαρχικόν Στρατόπεδον των λίαν επικινδύνων, Μπουσέτο (υπ’ αριθ 55 Ρ.Μ. 3200).

Η διατροφή εις Κορόπολι υποφερτή, ουχί όμως επαρκής. Εις Μπουσέτο όμως από της 5-7-42 η κατάστασις ήτο τραγική από επισιτιστικής απόψεως. Την 5-7-42 εύρομεν εις Μπουσέτο 28 Κερκυραίους Αξιωματικούς συλληφθέντας άπαντας εν Κερκύρα, πλην ταγματάρχου πεζικού Ρούσου Γεωργίου, όστις είχε συλληφθή εις Κεφαλληνίαν από τον Οκτώβριον 1941.

Την 22 Ιουλίου 1942 αφίχθησαν έτεροι εκ Κερκύρας Αξιωματικοί και εν συνεχεία μέχρι της 8 Ιανουαρίου 1943 αφικνούντο εις το Στρατόπεδον αποστολαί εξορίστων Ελλήνων Αξιωματικών. Η εξάντλησις των Αξιωματικών από του Ιουλίου 1942 μέχρι Φεβρουαρίου 1943, λόγω της αθλίας σιτίσεως (150 γραμμάρια άρτου, 66 γραμμάρια ορύζης ή μακαρονίων ημερησίως και 40 γραμμάρια τυρού τρις της εβδομάδος) ήτο μεγίστη. Πολλοί απεστάλησαν εις το Νοσοκομείον Πιασέντζας ασθενήσαντες εκ κρυολογημάτων, πνευμονιών, εξαντλήσεως και ελλείψεως επαρκούς περιθάλψεως ως και εκ της αθλιεστάτης καταστάσεως του κτιρίου εις ό είμεθα έγκλειστοι.

Εις Ιταλός υπίατρος, φασίστας φανατικός, ουδεμίαν προσοχήν έδιδεν εις τους ασθενείς. Εις διαμαρτυρίας των πλείστων δια την αδιαφορίαν του ως επιστήμονος, ούτος απήντα κυνικότατα και ειρωνικότατα: Εγώ ευρίσκομαι εδώ δια να πιστοποιώ τον θάνατον τινός των θνησομένων. Πλήρης σαδισμός εκ μέρους του Ιταλού τούτου επιστήμονος. […].»

«Η αναλγησία των Ιταλών και ιδία του Ιταλού υπιάτρου ήταν πλέον ή κτηνώδης. Πολλοί εισήλθον εις το Νοσοκομείον Πιασέντζας. Ανάπηρον με πόδας ατροφικάς εκ των τραυμάτων και πάσχοντα εξ εγκεφαλικής επιληψίας απέστειλεν ο υπίατρος ούτος εις το τμήμα φρενοβλαβών του Νοσοκομείου San Lazaro, ενώ η πάθησις του (επιληψία) προήρχετο εκ τραύματος της κεφαλής. Ούτος είναι ο πράγματι μαρτυρήσας εις το άνω Νοσοκομείον Αχιλλεύς Πάγγος εκ Τυρνάβου Θεσσαλίας και ο οποίος κατέστη έτι νευρασθενής εκ των εις ά υπεβλήθη μαρτυρίων. Τον Ιανουάριον 1943 αφίχθησαν έτεραι τρείς αποστολαί Αξιωματικών Ελλήνων εξορίστων, μεταξύ των οποίων […] και έξ ανώτεροι και κατώτεροι με παραλύτους τας χείρας και τραυματισμένους τους πόδας εκ των μαρτυρίων άτινα υπέστησαν εν Ελλάδι. […] Ούτοι συνελήφθησαν εν Βονίτση και Κατούνη της Ακαρνανίας. Υπέστησαν πλέον του ξυλοκοπήματος και το μαρτύριον τούτο. Τους εκρέμασαν εις δέν­δρα υψηλά με τας χείρας προς τα οπίσω δεμένας δια του σχοινίου του επίσης δεμένον εις το δένδρον και με 50 κιλά βάρος έκαστον πόδα. Και οι έξ ούτοι αξιωματικοί οδηγήθησαν εις Ιταλίαν και συνεπώς εις το Στρατόπεδον ως λίαν επι­κίνδυνοι, ενώ είχον καταστήσει τούτους τελείως ακινδύνους οι Φασίσται Βονίτσης και Κατούνας. Δια να εκδυθώσι ή ενδυθώσι, να φάγωσι, πλυθώσι και σωματική των ανάγ­κη εβοηθούντο υπό των συναδέλφων και ουδεμία ιατρική περίθαλψις, τοις παρεσχέθη εις το Στρατόπεδον, επί πολλάς ημέρας, μέχρις ότου αφίχθη εις το Στρατόπεδόν μας αντιπρόσωπος του Πάππα, εις όν παρεδόθη υπόμνημα και παρουσιάσθησαν ούτοι εις ήν ευρίσκοντο κατάστασιν. Ο αντιπρόσωπος του Πάππα έφριξε προ της καταστάσεως ταύτης και αμέ­σως ετηλεγράφησεν εις Μιλάνον, ίνα αποσταλώσιν ειδικοί νευρολόγοι προς εξέτασιν των Ελλήνων Αξιωματικών. Όντως την επομένην αφίχθησαν δύο νευρο­λόγοι Ιταλοί Στρατιωτικοί ιατροί, οίτινες και διέταξαν την άμεσον εισαγωγήν των έξ εις ειδικήν νευρολογικήν κλινικήν αναπήρων εις Μιλάνον, όπου μεταβάντες και υποστάντες επιστημονικήν όντως θεραπείαν, εξήλθον μετά τρίμηνον, αποκατασταθέντων τελείως των χειρών και ποδών των. Τα σημεία εκ των τραυμάτων των σχοινίων όμως εξακολουθούν παραμένοντα. Από της 6-1-43, κατόπιν των φροντίδων του εις Cairo Montenotte (σημ.: πρόκειται για πόλη της Βόρειας Ιταλίας) εξορίστου Έλληνος αρχιμανδρίτου, εφημερίου κ. Βενεδίκτου Κατσιβενάκη, εκ Κρήτης, όστις τη αιτήσει μας προς το Ιταλικόν Επιτελείον ορίσθη, όπως αφικνείται άπαξ του μηνός εις το Στρατόπεδον και ιερουργεί και ο οποίος ευθύς ως είλθεν εις επαφήν κατά μήνα Σεπτέμβριον 1942, εκινήθη δραστηρίως προς ανακούφισίν μας, επιτυχών πλείστας όσας βοηθείας μας, εις ρουχισμόν, δέματα τροφών και χρήματα, αφίχθη η πρώτη αποστολή Αγγλικών στρατιωτικών στολών πλήρων δι’ έκαστον ως και ενός κλινοσκεπάσματος και ολίγων δεμάτων τροφών του Ερυθρού Σταυρού. Ο ανώτερος την ψυχήν και μέγας Έλλην πατριώτης, ως άνω λειτουργός του Υψίστου, έσωσε όλους μας από βέβαιον θάνατον εκ πείνης και ψυχικής βασάνου εκ μέρους των Ιταλών. Εις τον Αρχιμανδρίτην κ. Βενέδικτον Κατσεβενάκην οφείλομεν την ζωήν μας 168 Αξιωματικοί και 44 οπλίται Έλληνες εξόριστοι και αιχμάλωτοι πολέμου και αιωνία θα είναι η ευγνωμοσύνη όλων μας, ως και των οπλιτών και Αξιωματικών αιχμαλώτων πολέμου των άλλων Στρατοπέδων εν Ιταλία».

«Κατά την επέλευσιν του χειμώνος 1942-43 η κατάστασις απέβη έτι μαρτυ­ρική. Το ψύχος δριμύτατον ως εκ της πεσούσης πολλής χιόνος και της αθλίας καταστάσεως του κτιρίου κατέστη ανυπόφορον. Πλείστοι εκοιμώντο με την ενδυμασίαν των και τα υποδήματα. Ιδία η θέσις των κατωτέρων Αξιωματικών ήτο περισσότερον δεινή, διότι ούτοι εστρατωνίζοντο εις το υπερώον του κτιρίου, άνευ σανιδώματος (ταβανίου) και υαλοπινάκων εις πλείστα παράθυρα, με δάπεδον εκ τσιμέντου. Αρκετοί τούτων εστάλησαν εις το Νοσοκομείον, άλλοι εισήχθησαν εις το αναρρωτήριον και τινες κατέστησαν φυματικοί. Ευτυχώς ουδείς θάνατος εσημειώθη. Από του Φεβρουαρίου 1943 η κατάστασις ήρχισε να βελτιούται.

Κατόπιν συμφωνίας της Κυβερνήσεως Αθηνών και της Ιταλικής, ανεγνωρίσθημεν ως αξιωματικοί αιχμάλωτοι πολέμου και καθωρίσθη η μισθοδοσία των αντιστοίχων βαθμών των Ιταλών αξιωματικών, με μισθόν εν ειρήνη άνευ επιδομάτων. Εκ του μισθού τούτου εκρατείτο ποσόν 13 λιρετών Ιταλίας ημερησίως εξ εκάστου, δια τα χορηγούμενα τρόφιμα, τα δε υπόλοιπα εδίδοντο εις μπόν, άτινα υποχρεωτικώς κατηναλίσκοντο μόνον εις την καντίναν, διότι έξωθι δεν ήτο δυνατή η προμήθεια ειδών τροφίμων άνευ πραγματικού χρήματος. Επίσης από του Ιανουαρίου 1943 ήρξατο η αποστολή δεμάτων τροφίμων του Ερυθρού Σταυρού, στολών και εσωρούχων, υποδημάτων και άλλων ειδών και η κατάστασις εβελτιώθη. […].

Την 4-4-43, 168 Έλληνες Αξιωματικοί και 40 οπλίται αιχμάλωτοι πολέμου μετεφέρθησαν σιδηροδρομικώς μέχρι Πιασέντζας και εκείθεν δι’ αυτοκινήτων εις Μινιάνο (Γκαζόλας) εκείθεν δε οδικώς (πορεία 1:30 ώραν) εις υπ’ αριθμ. 17 Στρατόπεδον (Rezzanello) εις ό προ ημών ήσαν Άγγλοι αιχμάλωτοι Αξιωματικοί.

Εις το Στρατόπεδον τούτο (άλλοτε Σχολήν Καλογραιών) η διαμονή ήτο πλέ­ον άνετος, κλίναι πολύ καλαί, δωμάτια επίσης καλά, κήπος, εστιατόριον, λου­τρά, πλυντήρια και διατροφή καλλητέρα. Ο περιορισμός όμως ήτο ο αυτός διότι είχομεν χαρακτηρισθεί λίαν επικίνδυνοι.

Οι Ιταλοί Αξιωματικοί του Στρατοπέδου είχον μεταβληθεί εις φοβερούς μαυραγορίτας. Τα εις την καντίναν χορηγούμενα είδη ή τα έξωθι κατόπιν παραγγελιών προμηθευόμενα υπό των Ιταλών, μας επωλούντο εις τιμάς πενταπλασίας και εξαπλασίας των αγοραίων τοιούτων.

Ταύτα εγένοντο τη ανοχή του Διοικητού του Στρατοπέδου […] ο οποίος κατά τας ομολογίας άλλων Ιταλών Αξιωματικών […] ελάμβανε ποσοστά. Αλλά και η τακτική των Ιταλών του να αφαιρούν δια του τρόπου προμηθείας διαφόρων ειδών, άπαντα τα υπόλοιπα χρήματα άτινα μας απέμενον μετά την κράτησιν της τροφής, εκ του χορηγουμένου μισθού και των αποστελλομένων εις ημάς επιταγών, ως και των υπό του Αρχιμανδρίτου Νεαπόλεως κ. Κατσιβενάκη Βενεδίκτου κομιζομένων τοιούτων, ήτο η αυτή εις όλα τα στρα­τόπεδα δι’ ών διήλθομεν. Ουχ’ ήττον όμως οφείλομεν να ομολογήσωμεν ότι χάρις εις την επέμβασιν του Διεθνούς Ερυθρού Σταυρού, των ενεργειών του ως άνω Λειτουργού του Υψίστου και της επισκέψεως του Νουντσίου του Πάππα, η διαβίωσις εις το υπ’ αριθ. 17 Στρατόπεδον ήτο ανθρωπιστική και άνετος, ασχέτως προς τα καθημερινά τρία προσκλητήρια και τας τακτικάς ερεύνας (σωματικάς και των αποσκευών) εκ μέρους της Φρουράς.

Από της επομένης της πτώσεως του Μουσολίνι και της αναλήψεως της Ιτα­λικής Κυβερνήσεως υπό του Στρατηγού Μπατόλιο, αι εκπομπαί του ραδιοφώνου έπαυσαν και η εισαγωγή εφημερίδων απηγορεύθη. Ούτω ετεχνάσθημεν την δωροδοκίαν οπλιτών Ιταλών, δια την διαβίβασιν νέων του ραδιοφώνου και κρυφίαν εισαγωγήν εφημερίδων, ώστε να είμεθα ενήμεροι της καταστάσεως. Ούτω είμεθα κάτοχοι των γεγονότων και την 8ην Σεπτεμβρί­ου 1943 επληροφορήθημεν την ανακωχήν Ιταλίας-Συμμάχων. Αφού δια της προπαγάνδας μας επετύχαμε την διαρροήν των οπλιτών της Φρουράς μας, απαιτήσαμεν παρά του διοικούντος το Στρατόπεδον Ιταλού Λοχαγού, την έξοδόν μας, άπερ και εδέχθη. Τοιουτοτρόπως από της εσπέρας της 8-9­-43 την φρούρησιν του Στρατοπέδου ανέλαβον οι κρατούμενοι δια περιπό­λων Αξιωματικών και σκοπών ομοίως».

 

 

 

Σχολιάστε εδώ

Η διεύθυνση του email σας δεν θα δημοσιευθεί.

Παρόμοια άρθρα