Πέμπτη, 28/03/2024 | 23:10

ΓΕΝΙΚΑ ΑΡΧΕΙΑ ΤΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ-ΑΡΧΕΙΑ Ν. ΠΡΕΒΕΖΑΣ : Η Πρέβεζα στη δίνη της πολιτικής ανωμαλίας του μεσοπολέμου

781 Προβολές
Σπύρος Πλέουρας | 06/10/2017, 1:52 μμ | 0 σχόλια

Η Πρέβεζα στη δίνη της πολιτικής ανωμαλίας του μεσοπολέμου.  Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο «Αλέξανδρος Παπαγεωργίου, Απομνημονεύματα».

 

Το παρόν άρθρο αποτελεί προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο «Αλέξανδρος Παπαγεωργίου, Απομνημονεύματα» που θα παρουσιαστεί στις 18 Οκτωβρίου 2017 στο Πολιτιστικό Κέντρο του Δήμου (πρώην Όαση). Την εκδήλωση διοργανώνουν τα ΓΑΚ-Αρχεία Ν. Πρέβεζας και η Δημοτική Βιβλιοθήκη Πρέβεζας. Το βιβλίο επιμελήθηκε η κα. Βικτωρία Παπαγεωργίου – Τζούρου η οποία θεώρησε χρέος της να φέρει στη δημοσιότητα τα απομνημονεύματα και τα ημερολόγια του πατέρα της ο οποίος συμμετείχε σε όλους σχεδόν τους πολεμικούς αγώνες της πατρίδας μας μετά το 1917. Ενδεικτικά αναφέρουμε ότι τα απομνημονεύματα του καλύπτουν τη συμμετοχή του στην Μικρασιατική Εκστρατεία, στον πόλεμο του 1940, την αιχμαλωσία του το 1942 και την φυλάκισή του σε στρατόπεδο συγκέντρωσης στην Ιταλία, την απελευθέρωσή του το 1944 και την μετάβασή του στην Αίγυπτο και στο Σουδάν. Ιδιαίτερα σημαντική υπήρξε η συμμετοχή του στο έπος του 1940 καθώς υπήρξε διοικητής του Ανεξαρτήτου Τάγματος Προκαλύψεως Φιλιατών. Το τάγμα αυτό ήταν μια από τις στρατιωτικές μονάδες που ανέλαβαν το βαρύ φορτίο της αντιμετώπισης της ιταλικής επίθεσης κατά την έναρξη του πολέμου. Ωστόσο, μέσα από τα εν λόγω απομνημονεύματα μπορεί να αντλήσει κανείς και πολύτιμα στοιχεία για την πολιτική πραγματικότητα όπως και τα πάθη του μεσοπολέμου. Ο συγγραφέας δεν ξεχνά ποτέ την πρεβεζάνικη του καταγωγή και διάχυτη είναι η διαρκής σκέψη, η φροντίδα και η αγάπη για τον τόπο του και τους ανθρώπους του. Έτσι, καταγράφονται πολλές πληροφορίες και για άλλους Πρεβεζάνους οι πορείες των οποίων διασταυρώθηκαν με αυτήν του Αλέξανδρου Παπαγεωργίου. Κρίναμε σκόπιμο λοιπόν να προδημοσιεύσουμε κάποια αποσπάσματα που παρουσιάζουν και πρεβεζάνικο ενδιαφέρον.

Θα ξεκινήσουμε με τα αποσπάσματα που αναφέρονται στη συμμετοχή του 24ου Συντάγματος (δηλαδή του Συντάγματος που έδρευε στην Πρέβεζα) στο στρατιωτικό κίνημα των Λεοναρδόπουλου – Γαργαλίδη που στρεφόταν κατά της επαναστατικής κυβέρνησης Γονατά που είχε προκύψει μετά την Μικρασιατική Καταστροφή και την εκδήλωση του κινήματος των Νικολάου Πλαστήρα, Στυλιανού Γονατά και Δημητρίου Φωκά.

Το κίνημα των Λεοναρδόπουλου – Γαργαλίδη έλαβε χώρα στις 22-10-1923, τρεις μέρες μετά την προκήρυξη βουλευτικών εκλογών για τον Δεκέμβριο 1923. Κινητήριος δύναμη του κινήματος υπήρξαν αντιβενιζελικοί αξιωματικοί. Στο κίνημα συμμετείχε και το 24ο Σύνταγμα που έδρευε στην Πρέβεζα. Ωστόσο, το Σύνταγμα αφοπλίστηκε με την βοήθεια Πρεβεζάνων εθελοντών, επικεφαλής των οποίων είχε τεθεί ο Αλέξανδρος Παπαγεωργίου. Ας παρακολουθήσουμε πως ο ίδιος κατέγραψε τα γεγονότα.

 

«1923, 22 Οκτωβρίου. Ώρα 23:10 Αγγελιοφόρος του Φρουραρχείου Πρεβέζης (Φρούραρχος Ταγματάρχης Κίτσος Χρήστος μη μετασχών της αντεπαναστάσεως Γαργαλίδη – Λεοναρδοπούλου) μου παρέδωσε εις το σπήτι μου τηλεγραφικήν διαταγήν του Αρχηγού της Επαναστάσεως 1922 Νικολάου Πλαστήρα, δι’ ης, ανακαλούμενος, διετασσόμην να παρουσιασθώ εις τον Φρούραρχον, παρ’ ού θα ελάμβανον διαταγάς. Η διαταγή καθώριζε να παρουσιασθώ εν στολή.

Πράγματι ενδυθείς την στολήν μου έσπευσα εις το Φρουραρχείον, όπου επληροφορήθην ότι το 24ον Σύνταγμα Πεζικού, το οποίον προ τινών ημερών είχεν αναλάβει ο Συν/χης Δημουλίτσας Αθανάσιος, μετατεθείς εκ του τέως Συντάγματος μου 16ον, εστασίασε και εξήλθε της πόλεως βαδίζον προς Ιωάννινα, διετασσόμην δε όπως συγκροτών τμήμα εκ 300 και πλέον εθελοντών, κινηθώ δι’ αυτοκινήτων προς Φιλιππιάδα και επιτιθέμενος κατά του Συντάγματος διαλύσω τούτο και συλλάβω του αξιωματικούς του, αφοπλίζων δε τους οπλίτας, οδηγήσω άπαντας προς Πρέβεζαν. Πράγματι διέταξα να σημάνουν οι καμπάνες των Εκκλησιών και να συγκεντρωθούν οι δυνάμενοι να φέρουν όπλα εις τον χώρον της Βάσεως. Συνεκεντρώθησαν πολλοί, οίτινες οπλισθέντες και ενδυθέντες στρατιωτικάς στολάς, (χορηγηθέντος του υλικού υπό του αειμνήστου τότε λοχαγού Διαχειρίσεως Αλέκου Νικολαΐδου) οργανώθησαν εις τρία τμήματα εκ των οποίων το ένα εκ τριακοσίων είκοσι παλαιμάχων οπλιτών παρέλαβον και επεβίβασα εις αυτοκίνητα. Τα άλλα δύο υπό τους έφεδρον λοχαγόν Τσακαλώτον Ευκλείδην και έφεδρον λοχαγόν Λάζαρον Νικόλαον, δικηγόρον, ανέλαβον την ασφάλειαν της πόλεως και περιχώρων και την από Λευκάδος και Ακαρνανίας τοιαύτην. Ταυτοχρόνως εις τα χωρία Λούρον, Ωρωπόν, Βρυσούλαν, Καμαρίναν, Κανάλιον, Σέσοβον και άλλα, απεστάλησαν τηλεγραφήματα εκ μέρους της Επαναστάσεως 1922 και διετάσσετο η υπό πεπειραμένων οπλαρχηγών συγκρότησης ενόπλων, οι οποίοι θα συνεκεντρούντο εις Λούρον και θα ετίθεντο υπό τας διαταγάς μου άμα τη αφίξει μου. Μαζί μου είλθεν και ο μόνιμος υπολοχαγός Μούρκας Ιωάννης και τινες έφεδροι Αξιωματικοί.

Φθάσαντες εις Λούρον εύρομεν τους ενόπλους χωρικούς. Κρατήσας 150 στρατιώτας (εφέδρους) και τους χωρικούς ενόπλους, αφήκα εις τον Μούρκαν 220 εθελοντάς. Ούτω ο μεν Μούρκας εκινήθη διά της αμαξητής οδού, εγώ δε αφού απέστειλα τους ενόπλους χωρικούς υπό τους οπλαρχηγούς Κουνέλην, Σπυράκον, Χατζάραν Σπύρον, Δημήτριον Γερογιάννην δικηγόρον, ίνα κινηθούν διά της κορυφογραμμής Βαλαωρίτου – Λιοβουνίων, εκινήθην διά των υπωρειών των ορέων τούτων, προς Φιλιππιάδα. Ακριβώς την 10:30 ώραν της 23 Οκτωβρίου 1923 συνήντησα το 24ον Σύνταγμα εις περιοχήν Πέτρας δυτικώς του Ποταμού Λούρου. Τούτο είχε συμπτυχθεί εκεί, μετά συμπλοκήν εις περιοχήν γεφύρας Καλογήρου, με το Απόσπασμα Συνταγματάρχου Σπυράκου, το οποίον εκινήθη ταχέως εξ Ιωαννίνων προς διάλυσιν του 24ου Συντάγματος.

Μόλις μας αντελήφθησαν αι προφυλακαί απεπειράθησαν να πυροβολήσουν, ιδίως τα πολυβόλα του λοχαγού Μοσχοβίτη Ιωάννου. Διέταξα τότε διά σάλπιγγος τα τμήματά μου να είναι έτοιμα δι’ επίθεσιν και ταυτοχρόνως διά τηλεβόα εφώναξα τον Συνταγματάρχην Δημουλίτσαν Αθανάσιον να με ακούσει. Αφού του εδήλωσα ποίος είμαι και την απόφασίν μου να εκτελέσω την διαταγήν της Επαναστάσεως και τω εγνώρισα ότι η αντεπανάστασις κατεστάλη πανταχού της Ελλάδος, προς δε ότι είναι κυκλωμένον το Σύνταγμα πανταχόθεν, τον εξώρκισα εις τον πατριωτισμόν του, την γνωστήν μου παληκαριάν του και επί πλέον τον τοπικισμόν του να μη θελήση να χυθή αίμα αδελφικόν. Προς δε διέταξα όλους τους άνδρας μου να σηκωθούν όρθιοι διά να βεβαιωθή περί της αληθείας των λεγομένων.

Ο Δημουλίτσας, παληκάρι άριστο, λογικός άνθρωπος και πραγματικός Έλλην, με ήκουσε με προσοχήν και με ηρώτησε ποίοι είναι οι όροι μου και ποία η θέσις των Αξιωματικών του.

Τω εδήλωσα ότι πρέπει οι άνδρες να παραδώσουν τον οπλισμόν των καταθέτοντες αυτόν επί της οδού, οι αξιωματικοί επίσης να παραδοθώσι και θα οδηγηθώσι ασφαλείς εις Πρέβεζαν χωρίς να τους ενοχλήσει κανείς. Οι άνδρες θα μεταφερθώσι δι’ αυτοκινήτων εις Πρέβεζαν ως επίσης και το υλικόν. Ουδείς θα θιγή.

Τότε ο Συνταγματάρχης μου εζήτησε να αφήσω εις τους Αξιωματικούς τα περίστροφά των. Του αρνήθηκα το τοιούτον αλλά τον εβεβαίωσα ότι ουδείς των Αξιωματικών θα απωλέση το περίστροφόν του αλλά θα αναγραφή το όνομα εκάστου με τον αριθμόν και μάρκαν του όπλου και θα τα μεταφέρω υπ’ ευθύνη μου εις το σπήτι μου χωρίς να τα παραδώσω εις το Φρουραρχείον προ της δίκης των.

Ο λοχαγός Μοσχοβίτης παλληκαρίζων ηρνείτο να συμμορφωθή, αλλά ο Συνταγματάρχης Δημουλίτσας, γνωρίζων την ειλικρίνειαν και εντιμότητά μου, διέταξε να συγκεντρωθούν τα όπλα και οι άνδρες ως και τα κτήνη εις την οδόν, οι δε αξιωματικοί να τον ακολουθήσουν άνευ αντιρρήσεως.

Πράγματι τεθείς επί κεφαλής των Αξιωματικών του ανήλθεν εις την αμαξητήν οδόν και πρώτος παρέδωσε το περίστροφόν του εις εμέ.

Τούτο έπραξαν όλοι οι Αξιωματικοί του των οποίων τα περίστροφα παρέδωσα προς φύλαξιν εις τον εξάδελφόν μου Βασίλειον και έφεδρον λοχίαν Χρήστον Γαβανόζην. Αφήκα εις Πέτραν τον υπολοχαγόν Μούρκαν Ιωάννην διά να συγκεντρώση και φορτώση το υλικόν εις αυτοκίνητα ως και να επιβιβάση τους άνδρας, επιβιβάσας δε εγώ τους αξιωματικούς επί τριών μικρών επιβατηγών αυτοκινήτων και με φρουρούς εις έκαστον ανά δύο εμπίστους μου εθελοντάς, μετέφερον τούτους εις Πρέβεζαν και ενεκλείσθησαν εις το τότε Νοσοκομείον και βραδύτερον Ορφανοτροφείον Ρούφα, όπισθεν Εκκλησίας Αγίας Παρασκευής. Αμέσως απέστειλα αυτοκίνητο διά την μεταφοράν των αποσκευών των Αξιωματικών με τους ιπποκόμους των και φορτηγά αυτοκίνητα διά την μεταφορά των υλικών και οπλιτών.

1923, 24 Οκτωβρίου. Εγένετο η τακτοποίησης των Αξιωματικών του 24ου Συντάγματος Πεζικού, εις το τότε Νοσοκομείον Ρούφα, της φρουρήσεως αναληφθείσης υπ’ εμού υπευθύνως. Ουδείς τους ηνόχλησε μέχρι της μεταγωγής των εις Ιωάννινα.

Οι Αξιωματικοί την 26ην Οκτωβρίου 1923 μετήχθησαν υπ’ εμού, με συνοδείαν εθελοντών, εις Ιωάννινα και παρεδόθησαν εις τας εκεί Στρατιωτικάς Φυλακάς. Το εσπέρας ο Δήμος Ιωαννίνων παρέθεσε γεύμα προς τιμήν των Πρεβεζάνων Εθελοντών, που συνετέλεσαν εις την καταστολήν του κινήματος του 24ου Συντάγματος Πεζικού. Την επομένην ανεχώρησα μετά των εθελοντών μου εις Πρέβεζαν. Ανέφερον εις το Φρουραρχείον ότι παρεδόθησαν οι Αξιωματικοί και ότι εγώ ήμην ήδη ιδιώτης».

Κλείνοντας, παραθέτουμε και δύο σχετικές φωτογραφίες. Εικ. 1: «Βάσις Πρεβέζης». Εικ. 2. «Πρωϊνή αναφορά (24ου) Συν(τάγμα)τος δι’ έξοδον και ασκήσεις. Η φωτογραφία έχει ληφθεί εντός του Κάστρου του Αγίου Ανδρέα».

Σχολιάστε εδώ

Η διεύθυνση του email σας δεν θα δημοσιευθεί.

Παρόμοια άρθρα