Επιτρέψτε μου να αναδημοσιεύσω εδώ σήμερα, ημέρα της μεγάλης «Ναυμαχίας της Πρέβεζας», τη μαρτυρία ενός Πρεβεζάνου, τη δική μου συγκίνησή όταν, καινούργιος στην Κωνσταντινούπολη, με εκπαιδευτικά και διπλωματικά καθήκοντα, από το Σεπτέμβρη του 1983, βγήκα ένα πρωί από το διαμέρισμά μου στο δρόμο. Τι ημέρα γιορτής! Η πόλη έπλεε στην ημισέληνο. Πανό και γιρλάντες παντού. Στο πρώτο περίπτερο είδα εορταστικές εκδόσεις των εφημερίδων. Δεν άργησα να διακρίνω, πάνω – πάνω, τη λέξη «Preveze». Για να είμαι ειλικρινής, δεν την ήξερα μέχρι τότε τη λέξη αυτή αλλά η ομοιότητα των χαρακτήρων δεν με δυσκόλεψε να οδηγηθώ σε κάποια υπόθεση. Η σκέψη μου επαληθεύτηκε, πως η γειτονική χώρα γιόρταζε την Πρέβεζα. Με ποια ευκαιρία όμως; Σωστότερο είναι να πούμε πως η εθνική γιορτή ήταν αφιερωμένη στη μεγάλη ναυμαχία της Πρέβεζας, στη «Νίκη της Πρέβεζας» («Preveze Zaferi» ή «Preveze Deniz Savaşı» Ναυμαχία της Πρέβεζας), στις 28 Σεπτεμβρίου του 1538. Οι έγχρωμες πρωτοσέλιδες αναπαραστάσεις των τουρκικών εφημερίδων, ανάλογες με εκείνες που τις κοσμούν κάθε χρόνο στη θλιβερή για μας 29η Μαΐου, υπενθύμιζαν το θρίαμβο της μουσουλμανικής Ανατολής κατά της χριστιανικής Δύσης. Θρίαμβο, άλλωστε, του νεαρού Μυτιληνιού –δικό μας αίμα– Χαϊρεντίν Μπαρμπαρόσσα.
Η θλιβερή ανάμνηση αυτού του καπάτσου ελληνόπουλου (από τη μητέρα ή ίσως και από τον πατέρα), που είχε γίνει τούρκος ναύαρχος, έμεινε για πολλές εποχές στις θάλασσές μας. Αλλά με την ευκαιρία αυτή και η ανάμνηση της Πρέβεζας διαπερνά τη σύγχρονη Τουρκία και τη στρατιωτική της οργάνωση. Για την παλιά κυρίαρχη χώρα, την Τουρκία, είναι ευκαιρία να υπενθυμίσουμε εδώ πως η μικρή πατρίδα μας, στα τουρκικά «Preveze», είναι ένα ενδοξότατο τοπωνύμιο της ιστορίας της. Ναύσταθμοι και υποβρύχια, στρατόπεδα και είδη στρατιωτικού εξοπλισμού φέρουν το νικηφόρο όνομα της «νικόπολης» Πρέβεζας. Με την κατά θάλασσα αυτή νίκη εκείνης της εποχής πέρασε από τα νερά μας το σύνορο ανάμεσα σε Ανατολή και Δύση.Εκεί που είχαν αποτύχει ο Αντώνιος και η Κλεοπάτρα πέτυχε ο Μπαρμπαρόσσα (βλ. εικόνα) και έτσι απαθανατίστηκε και η πόλη μας. Όχι μόνο στην Τουρκία.
Στο πασίγνωστο σύγγραμμά του «Μεσόγειος» (ΣΗΜ. 1), που από χρόνια έχει μεταφραστεί και στα ελληνικά, ο Fernand Braudel, που πετυχαίνει διεισδυτικότατες αναλύσεις κατά την περιγραφή της Μεσογείου στην εποχή του ισπανού ηγεμόνα Φίλιππου Β΄, η Πρέβεζα, είναι παρούσα, λόγω αυτού του σημαντικού ιστορικού δεδομένου. Μαζί της αναφέρονται και πέντε μόνο άλλες από τις σύγχρονες πόλεις μας, όπως η Θεσσαλονίκη και η Καβάλα καθώς και μερικά από τα γνωστότερα νησιά μας, η Κέρκυρα, η Χίος και άλλα. Ιστορικοί και εκπαιδευτικοί αναρωτιούνται βέβαια κατά πόσο αυτό το σημαντικό ιστορικό επεισόδιο της Νίκης της Πρέβεζας αποτελεί και στοιχείο της τοπικής ιστορίας της πόλης μας και, από όσο ξέρω, αρνούνται να το εντάξουν σ’ αυτή (ΣΗΜ. 2).
Ο κάθε Πρεβεζάνος όμως ξέρει πως, δια μέσου των αιώνων, με επίκεντρο αυτόν τον τόπο, ήρθαν αντιμέτωποι στρατοί και στόλοι, ανταλλάχτηκαν εδάφη, ξαναχαράχτηκαν σύνορα και έλαβαν χώρα τόσοι βομβαρδισμοί, καθώς και ο μεγάλος Χαλασμός (12/24.10.1798). Είναι περίεργο λοιπόν να πληροφορείται πως η έννοια του «τόπου» δεν είναι αρκετή, «ικανή και αναγκαία» δηλαδή, για να ενταχθούν τα γεγονότα που αφορούν τον αντίστοιχο λαό στην δική του ιδιαίτερη ιστορία θυσιών. Κατά την έννοια αυτή, ο ακτιβισμός που παρατηρήθηκε από τη δεκαετία του 1980 για τις βάσεις των AWACS στο αεροδρόμιο του Ακτίου έχει ένα σαφές τοπικο-ιστορικό περιεχόμενο πέρα από το διεθνές και εθνικό γεωπολιτικό νόημα
Ας πω ακόμα πως για ιδεολογικούς, οπωσδήποτε, λόγους η «Ναυμαχία της Πρέβεζας» μολονότι καθόρισε τον εγκλωβισμό μας στον οθωμανικό κόσμο είναι άγνωστη, γενικά σε μας. Δεν της αποδίδουμε την αρμόζουσα σημασία ως γεγονότος και ως περίεργης εορταστικής επιβίωσης, ενώ επαιρόμαστε για τη γειτνίαση της πόλης μας με το Άκτιο. Πάντως, χωρίς να ατενίζουμε μόνο με διεθνιστική αθωότητα την τουρκική κρατική εορτή του παλαιού τους συνόρου «Πρέβεζα», καλό είναι, στις σημερινές φάσεις ειρήνης και ευφορίας να επισημαίνουμε αυτές τις πτυχές της Ιστορίας.
Γιάννης Ρέντζος- Δημόσιος Χώρος Πρέβεζα- Λούρος- Ζάλογγο
